اسید سیتریک

اسید سیتریک یا جوهر لیمو  اسیدی ضعیف است که با توجه به خاصیت نگه دارندگی آن، بیش تر به عنوان نگهدارنده در صنایع غذایی به کار می رود. این اسید با بالا بردن اسیدیته محصولات غذایی مانع از فعالیت باکتری هایی می شود که باعث خرابی آن ها می شوند. همچنین جهت طعم دادن و ترش کردن محصولات غذایی و نوشیدنی ها از قبیل ترشیجات، آبلیمو ها، لواشک ها، آبنبات ها، نوشابه ها، نوشیدنی ها و آجیل های تفت داده شده و … نیز کاربرد دارد.

دارا بودن خصوصیت هایی مانند حلالیت بالا در آب، ترش کنندگی و ایجاد طعم دلپذیر، خواص بافری و غیر سمی بودن آن در حجم زیاد باعث افزایش کاربرد وسیع آن شده است که در حدود 70 درصد از این اسید و نمک‌ هایش در صنایع غذایی استفاده می‌شود.

اسید سیتریک به طور طبیعی در میوه ها به ویژه در مرکبات وجود دارد. مقدار آن در میوه ‌هایی هم چون پرتقال و گریپ فروت 0.005 مول بر لیتر است این در حالی است که در لیمو ترش 0.30 مول بر لیتر است. به طور تقریبی این اسید در متابولیسم همه جانداران موجود در کره زمین نقش دارد.

در دمای اتاق اسید سیتریک خالص پودر جامد سفید رنگ است که به راحتی قابلیت انحلال در آب را دارد. این اسید به دو شکل اسید سیتریک آبدار (مونوهیدرات- monohydrate) و اسید سیتریک خشک (بدون آب-anhydrous) وجود دارد. که هر دو از نظر ظاهری یکسان و هم چون شکر به شکل بلور هستند.

 بسیاری از خواص اسید سیتریک مشابه خواص اسید‌های کربوکسیلیک است.

کاربرد‌ اسید سیتریک

اسید سیتریک که اسیدی خوراکی است از مهمترین اسیدهای آلی مورد استفاده در صنایع مختلف به ویژه غذایی و دارویی است؛ به طوری که میزان مصرف آن در صنایع غذایی بیش از 70 درصد، دارویی 12 درصد، شیمیایی 11 درصد، چرم 4 درصد، آرایشی – بهداشتی 2 درصد و سایر صنایع 1 درصد است.

• معمولاً اسید سیتریک جزء افزودنی های مواد غذایی است که وظیفه طعم دهندگی در مواد غذایی حاوی ویتامین C را دارد.
• برای لایه خارجی آبنبات ‌ها به شکل پودر سفید استفاده می‌شود.
• به عنوان نگهدارنده در تولید سوسیس و کالباس کاربرد دارد.
• در صنایع آرد و نان به منظور بالا بردن کیفیت و ماندگاری محصول به کار می رود.
• جهت به وجود آوردن طعم ترش سرکه مانند در تولید زیتون و سایر ترشیجات استفاده می شود.
• اسید سیتریک یا جوهر لیمو علاوه بر طعم دهندگی موجب تنظیم اسیدیته و  pH نیز می شود.
• در صنایع غذایی این اسید در دسر ها، ژل ها، کیک و شیرینی های خانگی، بیسکوئیت، نبات ها، شکلات ها، کنسرو ها، نوشابه ها، اسانس ها، مربا، مارمالاد، صمغ های مصنوعی و بستنی استفاده می شود.
• این ماده در غذاهای منجمد، چربی‌ها و روغن‌ها به عنوان تنظیم کننده  pH و ایجاد کمپلکس نمک بین سیترات ‌ها و فلزات کمیاب به عنوان آنتی اکسیدان و نگهدارنده عمل می‌کند و باعث طولانی شدن زمان نگهداری ماهی منجمد و فرآورده‌ های دریایی می‌شود.
• در صنایع آرایشی-بهداشتی و دارویی در لوازم آرایشی، نرم کننده ها، ساخت پماد ها و کرم ها، لوازم شستشو و ضد عفونی، ذخیره سازی خون و دترژنت ها کاربرد دارد.
• با توجه به خاصیت چنگاله ای اسید سیتریک که موجب هضم و جذب بهتر مواد معدنی به ویژه مکمل های کلسیم می شود؛ از آن برای تولید مکمل‌های کلسیم استفاده می‌شود. هم چنین در محصولاتی که به منظور نرم کردن آب به کار می روند نیز استفاده می شود. در نتیجه این اسید در پودر‌های لباسشویی و صابون ‌ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد
• اسید سیتریک در فرمولاسیون محصولات آرایشی  و بهداشتی نیز به کار می رود. به عنوان مثال برای تنظیم pH یون ‌های فلزی در سیستم آنتی اکسیدانی شوینده‌ های اسیدی موی سر استفاده می‌شود. در شامپوهای ضد شوره سر به مقدار 0.25 تا 1.86 درصد برای تنظیم pH و بهبود درخشندگی و شفافیت استفاده می شود.
• در تهیه محلول ‌های ضد انعقاد خون مانند تری سدیم سیترات از این اسید و نمک‌ های آن استفاده می‌شود؛ به این ترتیب که از طریق تشکیل کمپلکس یون کلسیم مانع انعقاد خون می شود و برای بیمارانی دچار خون ریزی شدید هستند استفاده می شود.
• هم چنین در پزشکی به منظور درمان بیماری ناشی از فقر آهن هنوز هم از سیترات فریک آمونیاکی استفاده می‌شود هر چند که درحال حاضر ترجیح داده می‌شود از نمک های دیگر آهن استفاده شود. در صنعت داروسازی درتولید آسپرین و  نیز برای خوش طعم کردن داروها و قرص‌ های جوشان این اسید کاربرد دارد زیرا در هنگام حل شدن  قرص در اثر برقراری پیوند با کربنات‌ ها و بی کربنات‌ ها، دی اکسیدکربن تولید می‌کند.
• از اسید سیتریک در صنایع نیز استفاده می شود به طور مثال می توان با این اسید پاک کننده ‌های طبیعی با کیفیت خوب سنتز کرد.
• در صنعت نیز برای تمیزکردن سطح الیاف، زیبا کردن رنگ نسوج و الیاف به کار می رود. هم چنین این اسید پلاستیسه کننده، آنتی اکسیدان و اسیدی کننده است و در نمک های جوشان و رزین های آلیدی مورد استفاده قرار می گیرد.
• از ترکیب سیترات با فلزات، به دلیل تاثیر کم برای پاک کردن و جرم‌ زدایی دیگ ‌های بخار استیل به طور گسترده ای استفاده می‌شود. هم چنین برای حذف دی اکسید گوگرد از سوخت‌ های گازی کارخانه های برق وتصفیه‌ خانه ‌ها از محلول بافری این اسید به عنوان پاک کننده استفاده می‌شود. از سایر موارد کاربرد آن می‌توان به صنایع رنگ ‌سازی، استخراج نفت و آب فلزکاری اشاره نمود. استر های این اسید با الکل ‌ها در محدوده وسیعی شناخته شده‌اند. استرهای تری اتیل، تری بوتیل و استیل تری بوتیل به عنوان یک نرم کننده غیرسمی در پلاستیک‌ سازی به ویژه در پلاستیک ‌های صنعت بسته‌بندی غذایی استفاده می‌شوند.

تولید اسید سیتریک

تولید اسید سیتریک از مرکبات و میوه ها مستلزم هزینه های بالایی است؛ از طرفی تقاضای این اسید بیش تر از مقدار موجود در مرکبات است؛ در نتیجه هنگام مشاهده نام اسید سیتریک در برچسب محتویات یک محصول، می توان مطمئن بود که پودری است که از تخمیر قند به دست آمده است.

برای تولید اسید سیتریک از قارچ آسپرژیلوس نایجر که معمولاً در صنعت داروسازی کاربرد دارد استفاده می شود. این قارچ را با شکر تغذیه می کنند و محلول مایعی به دست می آورند. سپس این محلول را با آهک (هیدروکسید کلسیم) مخلوط می کنند و نمک سیترات را به دست می آورند. در مرحله بعدی به سدیم سیترات به دست آمده به منظور تولید اسید سیتریک، اسید سولفوریک می زنند.

قندهای که برای تولید اسید سیتریک استفاده می شوند از نیشکر، ذرت یا گندم به دست می آیند.

این اسید که معمولاً به مصرف خوراکی می رسد در حال حاضر در هیچ یک از کشورهای قاره آفریقا و خاورمیانه تولید نمی شود.کشور چین تنها تولید کننده عمده این محصول در دنیاست که بیش از که بیش از 60 درصد مصرف دنیا را تأمین می کند. اسید سیتریک های موجود در بازار ایران نیز تقریباً همگی محصول این کشورند.

تفاوت اسید سیتریک خشک و آبدار

اسید سیتریک به دو شکل اسید سیتریک آبدار (مونوهیدرات- monohydrate) و اسید سیتریک خشک (بدون آب-anhydrous) وجود دارد، تفاوت این دو اسید یکی در مش بندی یعنی دانه بندی آنها می باشد که اسید سیتریک آبدار کریستالی و خشک آن پودری است.

تفاوت اصلی در فراوری آنها می باشد مونو هیدرات از تبلور آب سرد و آنهیدرات از تبلور آب گرم بوجود می آید. اسید سیتریک آنهیدرات بیشتر تنظیم کننده اسیدی و طعم دهنده، بوبری آروماتیک مطلوب و بهینه نگهدارنده براق کننده (روکش میوه های سردخانه ایی)

اسید سیتریک آبدار را میتوان در آبمیوه ها و یا تمامی مایعات که نیاز به ترش مزگی دارند استفاده می شود.

فروش اسید سیتریک

صدرا شیمی توانایی تامین اسید سیتریک چینی و سایر را با بالاترین کیفیت و و با قیمت مناسب داراست. جهت استعلام قیمت با کارشناسان فروش ما تماس حاصل بفرمایید.